ارزیابی سامانه گسل تلخاب در شکل گیری فرونشست دشت میقان اراک با استفاده از روش مقاومت ویژه الکتریکی

نوع مقاله : سایر مقالات

نویسندگان

1 استادیار، گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

فرونشست زمین یکی از چالش‌های جدی در مناطق شهری و روستایی است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر زیرساخت‌ها و محیط زیست تأثیر بگذارد. منطقه مورد پژوهش واقع در منطقه میقان اراک می باشد که، فرونشست ناشی از فعالیت‌های انسانی و تغییرات طبیعی، به‌ویژه در اطراف گسل تلخاب، نگرانی‌های زیادی را به‌وجود آورده است. گسل تلخاب به‌عنوان یکی از ساختارهای زمین‌شناسی مهم در این منطقه، نقش کلیدی را در شکل‌گیری و توسعه فرونشست دشت میقان ایفا می‌کند. در این پژوهش با بهره گیری از روش مقاومت ویژه الکتریکی، موقعیت گسل تلخاب در منطقه شناسایی و آشکارسازی گردید. در این مطالعه، تعداد 30 سونداژ مقاومت ویژه الکتریکی با استفاده از آرایش شلومبرگر در امتداد 3 پروفیل و عمود بر گسل تلخاب برداشت شده است. در ابتدا تفسیر به روش دستی انجام گردید و سپس با کنترل زمین‌شناسی و استفاده از نتایج تفسیرهای دستی جهت بدست آوردن اطلاعات کلی و کیفی از وضعیت زیر سطح زمین، تفسیر کیفی داده‌های حاصله انجام شده و نهایتاً برای معکوس‌سازی دوبعدی، داده‌ها وارد نرم‌افزارRes 2 Dinv شده تا مدل وضعیت زمین‌شناسی زیرسطحی منطقه مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت با استفاده از کلیه اطلاعات جمع آوری شده و تفسیر و تحلیل های صورت گرفته، نتایج مدلسازی مورد ارزیابی قرار گرفتند و محل ناپیوستگی‌ها و گسل‌ها با تقریب خوبی مشخص شدند. بررسیهای صورت گرفته نشان می‌دهد نتایج حاصل از تفسیر مقاطع، بیانگر وجود گسل‫ هایی به موازات یکدیگر هستند که در طی عملیات مقاومت ویژه الکتریکی شناسایی گردیده‫ که در نقشه های زمین شناسی منطقه رخنمون نداشته اند. از اینرو گسل تلخاب به‌عنوان یک سامانه گسلی فعال، می‌تواند باعث تغییرات در فشار آب و در نتیجه فرونشست در منطقه شود.

کلیدواژه‌ها


اکبری، م. ج.، 1393، تحلیل ساختاری منطقه تفرش(شرق استان مرکزی) با نگرشی بر تغییر رژیم ساختاری منطقه، پایان نامه کارشناسی ارشد تکتونیک، دانشگاه بوعلی سینا، 129.
 
امامی ،م.ه. و حاجیان،ج.، 1370، شرح نقشه زمین شناسی 250000  چهارگوش قم سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
 
امیدی، م.، کریمی، م.، مرادی،غ.، شاه آبادی، ش.،1390، بررسی اثرات خشک سالی های بر کاهش سطح منابع آب های زیر زمینی در دشت مرکزی اراک، انتشارات اداره کل هواشناسی استان مرکزی.
 
انصاری، م.، اسکویی، ب.، آنسورس، م.، 1389، تفسیر یک بعدی و دوبعدی داده های مگنتوتلوریک به منظور تشخیص ساختارهای زمین شناسی زیرسطحی در امتداد یک نیمرخ شرقی-غربی در منطقه اراک، مجله فیزیک زمین و فضا،36 ، (3)، 13-1.
 
ایزدی کیان، ل.، پیری، ن.، اکبری، م.، ج.، مولایی، م.، 1400، بررسی زمین ساخت فعال گسل های تلخاب و توزلوگل و نقش آنها در شکل گیری تالاب میقان، اراک، فصلنامه زمین شناسی ایران، 15، (85)، 10-1.
 
خداپرست، ص.، محجل، م.، حاج امینی، س.،1393، بررسی ساختاری و تاثیر تغییر ستبرای سازند قم بر هندسه ساختار ها، منطقه دخان در باختر ساوه، فصلنامه علوم زمین، (93)، 235-244.
 
صادقی، س؛ آخوندی، آ. 1401، بررسی افت منابع آب زیرزمینی در حوزه تالاب میقان اراک. مدیریت جامع حوزه های آبخیز،4،(2)، 93-79.
قدیمی عروس محله، ف. و حسین نژاد، م.ر .، 1388، بررسی تکوین زمین شناسی حوضه آبریز کویر میقان اراک از حیث پتانسیل منابع آبی و استعداد لرزه خیزی، دانشکده فنی مهندسی اراک، دانشگاه علم و صنعت اراک.
 
میناءعراقی، م.، 1397، شناسایی گسل تلخاب در فرونشست میقان اراک با استفاده از روش ژئوالکتریک، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، خرم آباد، 102.
 
ندری، ر. و میناءعراقی، م.، 1397، شناسایی گسل تلخاب در فرونشست میقان اراک با استفاده از روش ژئوالکتریک، بیست و یکمین همایش انجمن زمین شناسی ایران.
 
یمانی، م.، اسدیان خ.، 1383، شواهد ژئومورفولوژیکی عملکرد گسل تبرته و گسل تلخاب در فرونشست چاله میقان، پژوهش های جغرافیایی، (47)، 111-121.
 
Abidin, H. Z., Gumilar, I., Andreas, H., Murdohardono, D., & Fukuda, Y. (2013). On causes and impacts of land subsidence in Bandung Basin, Indonesia. Environmental earth sciences, 68(6), 1545-1553.
 
Berberian, M., (1976). Seismotectonic Map of Iran 1:2, 500, 000 Geological survay of Iran.
 
Galloway, D. L., & Burbey, T. J. (2011). Review: regional land subsidence accompanying groundwater extraction. Hydrogeology Journal, 19(8), 1459-1486.
 
Modoni, G., Darini, G., Spacagna, R. L., Saroli, M., Russo, G., & Croce, P. (2013). Spatial analysis of land subsidence induced by groundwater withdrawal. Engineering geology, 167, 59-71.
 
Rajabi, A., ghorbani E. (2016). Land subsidence due to groundwater withdrawal in Arak plain, Markazi province, Iran. Arabian Journal of Geosciences, 9(20):738. DOI:10.1007/s12517-016-2753-7.
 
Waltham, T. (2008). Sinkhole hazard case histories in karst terrains. Quarterly Journal of Engineering Geology and Hydrogeology, 41(3), 291-300