بررسی گسل مسبب زمین‌لرزه بم (2003) با استفاده از معکوس‌سازی همزمان داده‌های InSAR و جنبش نیرومند زمین

نوع مقاله : مقاله مستقل

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه آموزشی زلزله شناسی، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران

2 دانشیار، گروه آموزشی زلزله شناسی، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران

3 استادیار، سازمان نقشه‌برداری کشور، تهران

چکیده

با توجه به ابهامات و گاهی تناقضات گزارش‌های موجود درمورد پارامترهای گسل مسبب زمین‌لرزه بم 2003 مثل: عدم توجیه-پذیری مقدار ممان لرزه‌ای آزاد شده در این گسل با روابط بزرگا، عدم تطابق گسل مرتبط با پس‌لرزه‌های این زلزله و گسل -شناخته شده به وسیله تصاویر InSAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar)، رژیم تکتونیکی منطقه که علاوه بر مولفه امتداد-لغز راست‌گرد، مولفه‌های تراست را نیز می‌طلبد و رویت دو فاز شدید انرژی بر روی شتابنگاشت‌ها که یکی گسیختگی امتداد-لغز راست‌گرد و دیگری گسیختگی معکوس را نشان می‌دهد، در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از معکوس‌سازی همزمان داده‌های InSAR (تداخلسنجی رادار روزنه مصنوعی) و جنبش نیرومند زمین، پارامترهای گسل مسبب زمین‌لرزه بم محاسبه شود. جابجایی استاتیکی به دست آمده از داده‌های جنبش نیرومند زمین، به عنوان داده‌های مکمل در نواحی‌ای که به دلیل پوشش گیاهی، امکان استفاده از داده‌های InSAR وجود ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی دقیق و معکوس‌سازی همزمان داده‌های InSAR و جنبش نیرومند زمین، نشان می‌دهد که لغزش همالرز در زلزله بم ناشی از حرکت دو گسل است که یکی از آن‌ها باعث انتقال تنش به دیگری و ایجاد لرزه در سطح شده است. گسل دوم با راستای °358، شیب °84 به سمت شرق دارد و گسلی امتداد-لغز راست‌گرد است. طول، عرض و عمق این گسل از سطح بترتیب برابر با 5/12، 6 و 6 کیلومتر است. عمده ممان لرزه‌ای در زلزله بم در این گسل با بیشینه لغزش حدود 49/2 متر، رها شده است. گسل اول با امتداد °172 و شیبی°45 به سمت غرب در زیر گسل سطحی‌تر، گسترده شده است. بررسی تنش منتقل‌شده از گسل اول به گسل دوم نشان می‌دهد که الگوی تنش انتقالی و الگوی لغزش روی گسل ثانویه تا حدودی مطابقت دارد که نشانگر انتقال تنش از گسل اول به گسل دوم است. در مدل‌سازی مستقیم داده‌های شتاب‌نگاشت، برای رومرکز زلزله بم طول جغرافیایی °27/58 و عرض جغرافیایی °05/29 به دست می‌آید.

کلیدواژه‌ها