1دانشجوی کارشناسی ارشد، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران
2استاد، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران/ قطب علمی مهندسی نقشه‌برداری و مقابله با سوانح طبیعی، تهران
چکیده
برای تعیین موقعیت افقی اجسام زیرسطحی از روی نقشه‌های میدان پتانسیل، روش‌های تعیین مرز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این روش‌ها عمدتاً از مشتقات میدان پتانسیل استفاده می‌شود. از رایج‌ترین این روش‌ها می‌توان به سیگنال تحلیلی، زاویه تمایل، مشتق افقی کل زاویه تمایل و مشتق افقی کل نرمال شده اشاره کرد؛ که در تفسیرهای ژئوفیزیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله، قابلیت روش واریانس ناهمسانگردی نرمال شده در تعیین مرز آنومالی‌های گرانی بررسی و با روش‌های ذکرشده مقایسه شده است. عدم استفاده مستقیم از مشتقات درجات بالا و مشتق قائم در محاسبات، از مزایای این روش است؛ که موجب شده نتایج به دست آمده برای داده‌های همراه با نوفه از پایداری بیشتری برخوردار باشند. یکی از پارامترهای تأثیرگذار در محاسبات مربوط به این روش، عدد پنجره است. این عدد برای داده‌های بدون نوفه مقدار بهینه سه در نظر گرفته شده است و برای داده‌های حاوی نوفه، این مقدار بهینه از طریق محاسبه تغییرات بیشینه‌های واریانس ناهمسانگردی نرمال شده برحسب عدد پنجره‌های مختلف انجام گرفته است. به‌منظور بررسی کارایی این روش در تعیین مرز توده‌های گرانی و مقایسه نتایج آن با نتایج سایر فیلترهای ذکرشده، از مدل‌های مکعبی در دو حالت مختلف استفاده شده است. در حالت اول از مکعب‌های در کنار هم و در حالت دوم از دو مکعب هم‌مرکز که با یک فاصله عمودی روی یکدیگر قرار دارند، بهره گرفته شده است. فیلترهای عنوان‌شده قادر به شناسایی مرز مکعب‌ها در حالت دوم نبودهاند. این در صورتی است که مرز مکعب‌ها در هر دو حالت توسط روش واریانس ناهمسانگردی نرمال شده به‌خوبی آشکارسازی شده است. همچنین، قابلیت این روش در حالتی که داده‌ها همراه نوفه هستند؛ نیز بررسی شده است. درنهایت، این روش بر روی داده‌های واقعی معدن منگنز صفو اعمال شده است؛ که نتایج قابل قبولی به دست آمده است.
ابتدای صفحه